Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||
ಸುಂದರಕಾಂಡ.
ಅಥ ಏಕಚತ್ವಾರಿಂಶಸ್ಸರ್ಗಃ

ಸ ಚ ವಾಗ್ಭಿಃ ಪ್ರಶಸ್ತಾಭಿಃ ಗಮಿಷ್ಯನ್ ಪೂಜಿತಸ್ತಯಾ|
ತಸ್ಮಾದ್ದೇಶಾದಪಕ್ರಮ್ಯ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ವಾನರಃ||1||

ಸ|| ಸಃ ವಾನರಃ ಪ್ರಶಸ್ಥಾಭಿಃ ವಾಗ್ಭಿಃ ಪೂಜಿತಃ ತಸ್ಮಾತ್ ದೇಶಾತ್ ಅಪಕ್ರಮ್ಯಗಮಿಷ್ಯನ್ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ||

That Vanara having been honored with choicest words, started thinking about going from that place.

ಅಲ್ಪಶೇಷಮಿದಂ ಕಾರ್ಯಂ ದೃಷ್ಟೇಯಮಸಿತೇಕ್ಷಣಾ|
ತ್ರೀನ್ ಉಪಾಯಾನತಿಕ್ರಮ್ಯ ಚತುರ್ಥ ಇಹ ವಿದ್ಯತೇ||2||
ನ ಸಾಮ ರಕ್ಷಸ್ಸು ಗುಣಾಯ ಕಲ್ಪತೇ ನ ದಾನಮರ್ಥೋಪಚಿತೇಷು ಯುಜ್ಯತೇ|
ನಭೇದಸಾಧ್ಯಾ ಬಲದರ್ಪಿತಾ ಜನಾಃ ಪರಾಕ್ರಮಸ್ತ್ವೇವ ಮಮೇಹ ರೋಚತೇ||3||
ನ ಚಾಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಸ್ಯ ಪರಾಕ್ರಮಾ ದೃತೇ ವಿನಿಶ್ಚಯಃ ಕಶ್ಚಿದಿಹೋಪಪದ್ಯತೇ|
ಹತಪ್ರವೀರಾಹಿ ರಣೇಹಿ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಕಥಂಚಿದೀಯುರ್ಯದಿಹಾದ್ಯ ಮಾರ್ದವಮ್||4||

ಸ|| ಇದಂ ಕಾರ್ಯಂ ಅಲ್ಪಶೇಷಂ (ಅಸ್ತಿ)| ಅಯಂ ಅಸಿತೇಕ್ಷಣಾ ದೃಷ್ಟಾ| ತ್ರೀನ್ ಉಪಾಯಾನ್ ಅತಿಕ್ರಮ್ಯ ಇಹ ಚತುರ್ಥ ವಿದ್ಯತೇ|| ರಕ್ಷಸ್ಸು ಸಾಮ ಗುಣಾಯ ನ ಕಲ್ಪತೇ| ಅರ್ಥೋಪಚಿತೇಷು ದಾನಂ ನ ಯುಜ್ಯತೇ| ಬಲದರ್ಪಿತಾಃ ಜನಾಃ ಭೇದ ಸಾಧ್ಯಾಃ ನ | ಇಹ ಮಮ ಪರಾಕ್ರಮಸ್ತ್ವೇವ ರೋಚತೇ||ಇಹ ಅಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಸ್ಯ ಪರಾಕ್ರಮಾತ್ ಋತೇ ವಿನಿಶ್ಚಯಃ ಕಶ್ಚಿತ್ ನ ಉಪಪದ್ಯತೇ| ಯತ್ ರಣೇ ಹತಪ್ರವೀರಾಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಅದ್ಯ ಇಹ ಕಥಂಚಿತ್ ಮಾರ್ದವಂ ಈಯುಃ||

' This black eyed lady has been seen. Very little work is remaining. Beyond the three strategies here there is a fourth strategy. With Rakshasas negotiation is of no use. Being wealthy gifts also will not work. For people proud of their strength dissension will not work. Here only my valor will work. Here for this task other than valor nothing else will hold. If I kill a few strong ones they may soften and yield.

ಕಾರ್ಯೇ ಕರ್ಮಣಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟೇ ಯೋ ಬಹೂನ್ಯಪಿ ಸಾಧಯೇತ್|
ಪೂರ್ವಕಾರ್ಯಾವಿರೋಧೇನ ಸ ಕಾರ್ಯಂ ಕರ್ತು ಮರ್ಹತಿ||5||
ನ ಹ್ಯೇಕ ಸಾಧಕೋ ಹೇತುಃ ಸ್ವಲ್ಪಸ್ಯಾಪೀಹ ಕರ್ಮಣಃ|
ಯೋಹ್ಯರ್ಥಂ ಬಹುಧಾ ವೇದ ಸ ಸಮರ್ಥೋsರ್ಥ ಸಾಧನೇ||6||

ಸ|| ಕಾರ್ಯೇ ಕರ್ಮಣಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟೇ ಯಃ ಪೂರ್ವಕಾರ್ಯಾ ವಿರೋಧೇನ ಬಹೂಣ್ಯಪಿ ಸಾಧಯೇತ್ ಸಃ ಕಾರ್ಯಂ ಕರ್ತುಂ ಅರ್ಹತಿ|| ಇಹ ಸ್ವಲ್ಪಸ್ಯ ಅಪಿ ಕರ್ಮಣಃ ಸಾರ್ಧಕಃ ಹೇತುಃ ಏಕಃ ನ ಹಿ | ಯಃ ಅರ್ಥಂ ಬಹುಧಾ ವೇದ ಸಃ ಅರ್ಥಸಾಧನೇ ಸಮರ್ಥಃ ||

When a work is entrusted one who achieves many without affecting the earlier work is the one who is fit to do the work. Here for achieving a small task effectively there is no one way. One who knows many ways is capable.

ಇಹೈವ ತಾವತ್ಕೃತನಿಶ್ಚಯೋ ಹ್ಯಹಂ
ಯದಿ ವ್ರಜೇಯಂ ಪ್ಲವಗೇಶ್ವರಾಲಯಮ್|
ಪರಾತ್ಮ ಸಮ್ಮರ್ಥವಿಶೇಷತತ್ತ್ವವಿತ್
ತತಃ ಕೃತಂ ಸ್ಯಾನ್ ಮಮಭರ್ತೃಶಾಸನಮ್||7||

ಸ|| ಅಹಂ ಇಹೈವ ತಾವತ್ ಪರಾತ್ಮಸಮ್ಮರ್ದವಿಶೇಷತತ್ತ್ವವಿತ್ ಪ್ಲವಗೇಶ್ವರಾಲಯಂವ್ರಜೇಯಂ ಯದಿ ತತಃ ಮಮ ಭರ್ತೃ ಶಾಸನಂ ಕೃತಂ ಸ್ಯಾತ್ ||

Here itself if I go to the abode of Vanaras after understanding the difference between the strength of the enemy forces and our strength in war, then the orders of my lord are well executed.

ಕಥಂ ನು ಖಲ್ವದ್ಯ ಭವೇತ್ಸುಖಾಗತಂ ಪ್ರಸಹ್ಯ ಯುದ್ಧಂ ಮಮರಾಕ್ಷಸೈಃ ಸಹ|
ತಥೈವ ಖಲ್ವಾತ್ಮಬಲಂ ಚ ಸಾರವತ್ ಸಮ್ಮಾನಯೇನ್ಮಾಂ ಚ ರಣೇ ದಶಾನನಃ||8||
ತತಃ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ರಣೇ ದಶಾನನಂ ಸಮಂತ್ರಿವರ್ಗಂ ಸಬಲಪ್ರಯಾಯಿನಮ್|
ಹೃದಿ ಸ್ಥಿತಂ ತಸ್ಯ ಮತಂ ಬಲಂ ಚ ವೈ ಸುಖೇನ ಮತ್ವಾಹ ಮಿತಃ ಪುನರ್ವ್ರಜೇ||9||

ಸ|| ಅದ್ಯ ಮಮ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಸಹ ಪ್ರಸಹ್ಯ ಯುದ್ಧಂ ಕಥಂ ನು ಸುಖಾಗತಂ ಭವೇತ್ ತಥೈವ ಆತ್ಮಬಲಂ ಚ ಸಾರವತ್ ಸಃ ದಶಾನನಃ ಚ ಮಾಮ್ ರಣೇ ಮಾನಯೇತ್||ತತಃ ಸಮಂತ್ರಿವರ್ಗಂ ಸಬಲಪ್ರಯಾಯಿನಂ ದಶಾನನಂ ರಣೇ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ತಸ್ಯ ಹೃದಿ ಸ್ಥಿತಂ ಮತಂ ಬಲಂ ಚೈವ ಮತ್ತ್ವಾ ಅಹಮ್ ಇತಃ ಸುಖೇನ ಪುನಃ ವ್ರಜೇ||

How to engage in a war with Rakshasas today ? How to have a happy ending ? That ten ten-headed will gauge his strength and ours in that way only. Then after finding out the strength of the ten-headed with his army chiefs marching forward and his mind along with his ministers, I can happily go from here.

ಇದಮಸ್ಯ ನೃಶಂಸಸ್ಯ ನಂದನೋಪಮಮುತ್ತಮಂ|
ವನಂ ನೇತ್ರಮನಃ ಕಾಂತಂ ನಾನಾದ್ರುಮಲತಾಯುತಮ್||10||
ಇದಂ ವಿಧ್ವಂಸಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಶುಷ್ಕಂ ವನಮಿವಾನಲಃ|
ಅಸ್ಮಿನ್ ಭಗ್ನೇ ತತಃ ಕೋಪಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ ದಶಾನನಃ||11||

ಸ|| ನೃಶಂಸಸ್ಯ ಅಸ್ಯ ಇದಂ ನೇತ್ರಮನಃ ಕ್ರಾಂತಂ ನಾನಾದ್ರುಮಲಾಯುತಂ ಉತ್ತಮಂ ವನಂ ನಂದನೋಪಮಂ ||ಶುಷ್ಕಂ ವನಂ ಅನಲಃ ಇವ ಇದಂ ವಿಧ್ವಂಸಯಿಷ್ಯಾಮಿ| ಅಸ್ಮಿನ್ ಭಗ್ನೇ ತತಃ ದಶಾನನಃ ಕೋಪಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ||

This wicked one's Ashoka grove is a feast to the eyes and mind with different kinds of trees creepers and is like the Nandana grove. Like a dried forest is destroyed by the fire, I will destroy this garden. When this is devastated the ten-headed will be angry.

ತತೋಮಹತ್ ಸಾಶ್ವಮಹಾರಥದ್ವಿಪಂ ಬಲಂ ಸಮಾದೇಕ್ಷ್ಯತಿ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪಃ|
ತ್ರಿಶೂಲಕಾಲಾಯಸಪಟ್ಟಿ ಸಾಯುಧಮ್ ತತೋಮಹತ್ ಯುದ್ಧಮಿದಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ||12||
ಅಹಂ ತು ತೈಃ ಸಂಯತಿ ಚಂಡವಿಕ್ರಮೈಃ ಸಮೇತ್ಯ ರಕ್ಷೋಭಿರಸಹ್ಯವಿಕ್ರಮಃ|
ನಿಹತ್ಯ ತದ್ರಾವಣಚೋದಿತಂ ಬಲಂ ಸುಖಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಕಪೀಶ್ವರಾಲಯಮ್||13||

ಸ|| ತತಃ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪಃ ಸಾಶ್ವಮಹಾರಥದ್ವಿಪಂ ಮಹತ್ ತ್ರಿಶೂಲಕಾಲಾಯಸಪಟ್ಟಿ ಸಾಯುಧಂ ಬಲಂ ಸಮಾದೇಕ್ಷ್ಯತಿ | ತತಃ ಇದಂ ಮಹತ್ ಯುದ್ಧಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ|| ಅಹಂ ತು ಚಣ್ಡವಿಕ್ರಮೈಃ ತೈಃ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಸಂಯತಿ ಸಮೇತ್ಯ ಅಸಹ್ಯವಿಕ್ರಮಃ ರಾವಣಚೋದಿತಂ ತತ್ ಬಲಂ ನಿಹತ್ಯ ಸುಖಮ್ ಕಪೀಶ್ವರಾಲಯಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ||

Then the king of Rakshasas will send a great force with horses chariots and elephants armed with tridents and spears. Then a great war will ensue. Then colliding with Rakshasas of irresistible valor endowed with fierce strength sent by Ravana, and destroying them, I can go happily to the abode of Vanaras.

ತತೋ ಮಾರುತವತ್ ಕ್ರುದ್ಧೋ ಮಾರುತಿರ್ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ|
ಊರುವೇಗೇನ ಮಹತಾ ದ್ರುಮಾನ್ ಕ್ಷೇಪ್ತು ಮಥಾರಭತ್||14||
ತತಸ್ತು ಹನುಮಾನ್ ವೀರೋ ಬಭಂಜ ಪ್ರಮದಾವನಂ|
ಮತ್ತದ್ವಿಜಸಮಾಘುಷ್ಟಂ ನಾನಾದ್ರುಮಲತಾಯುತಮ್||15||

ಸ|| ತತಃ ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ ಮಾರುತಿಃ ಕೃದ್ಧಃ ಅಥ ಮಹತಾ ಊರುವೇಗೇನ ಮಾರುತವತ್ ದ್ರುಮಾನ್ ಕ್ಷೇಪ್ತುಂ ಆರಭತ್ ||ತತಃ ವೀರಃ ಹನುಮಾನ್ ಮತ್ತದ್ವಿಜಸಮಾಘುಷ್ಟಂ ನಾದ್ರುಮಲಾಯುತಂ ಪ್ರಮದಾವನಂ ಬಭಂಜ||

Then the fierce warrior Maruti being furious started uprooting the trees with speed sprung from his thighs. Then Hanuman felled a variety of trees and creepers inhabited by intoxicated birds in the beautiful garden meant for women folk.

ತದ್ವನಂ ಮಥಿತೈರ್ವೃಕ್ಷೈಃ ಭಿನೈಶ್ಚ ಸಲಿಲಾಶಯೈಃ|
ಚೂರ್ಣಿತೈಃ ಪರ್ವತಾಗ್ರೈಶ್ಚ ಬಭೂವಾ ಪ್ರಿಯದರ್ಶನಮ್||16||
ನಾನಾ ಶಕುಂತವಿರುತೈಃ ಪ್ರಭಿನ್ನೈಃ ಸಲಿಲಾಶಯೈಃ|
ತಾಮ್ರೈಃ ಕಿಸಲಯೈಃ ಕ್ಲಾಂತೈಃ ಕ್ಲಾಂತದ್ರುಮಲತಾಯುತಮ್||17||
ನ ಬಭೌ ತದ್ವನಂ ತತ್ರ ದಾವಾನಲಹತಂ ಯದಾ|
ವ್ಯಾಕುಲಾವರಣಾ ರೇಜುಃ ವಿಹ್ವಲಾ ಇವ ತಾ ಲತಾಃ||18||
ಲತಾಗೃಹೈಃ ಚಿತ್ರಗೃಹೈಶ್ಚ ನಾಶಿತೈಃ ಮಹೋರಗೈರ್ವ್ಯಾಳ ಮೃಗೈಶ್ಚ ನಿರ್ದುತೈಃ|
ಶಿಲಾಗೃಹೈರುನ್ಮಧಿತೈಃ ತಥಾ ಗೃಹೈಃ ಪ್ರಣಷ್ಟರೂಪಂ ತದಭೂನ್ಮಹತ್ ವನಮ್||19||

ಸ|| ತತ್ ವನಂ ಮಥಿತೈಃ ವೃಕ್ಷೈಃ ಭಿನ್ನೈಃ ಸಲಿಲಾಶಯೈಃ ಚೂರ್ಣಿತೈಃ ಪರ್ವತಾಗ್ರೈಶ್ಚ ಅಪ್ರಿಯದರ್ಶನಂ ಬಭೂವ||ಕ್ಲಾಂತದ್ರುಮಲತಾಯುತಂ ತತ್ ವನಂ ನನಾಶಕುಂತವಿರುತೈಃ ಪ್ರಭಿನ್ನೈಃ ಸಲಿಲಾಸಯೈಃ ಕ್ಲಾಂತೈಃ ತಾಮ್ರೈಃ ಕಿಸಲಯೈಃ ದಾವಾನಲಹತಂರಣಾಃ ತಾಃ ಲತಾಃ ವಿಹ್ವಲಾಃ ಇವ ರೇಜುಃ||ಮಹತ್ ತತ್ ವನಂ ನಾಶಿತೈಃ ಲತಾಗೃಹೈಃ ಚಿತ್ರಗೃಹೈಃ ನಿರ್ಧುತೈಃ ಮಹೋರಗೈಃ ವ್ಯಾಲಮೃಗೈಶ್ಚತಥಾ ಉನ್ಮಥಿತೈಃ ಶಿಲಾಗೃಹೈಃ ಗೃಹೈಃ ಪ್ರಣಷ್ಟ ರೂಪಂ ಅಭೂತ್ ||

That grove with destroyed trees, breached ponds, and powdered mountain peaks became ugly looking. With wilted trees and creepers, with birds shrieking with different kinds of sounds with ponds of water breached , and with tender coppery shoots withered, the garden looked as though burnt by forest fire and climbers looked like women shivering in fear with their robes disarrayed. The great garden lay destroyed with arbors and picture galleries ruined huge serpents and animals scattered , stone houses and sheds destroyed.

ಸಾ ವಿಹ್ವಲಾ ಶೋಕಲತಾಪ್ರತಾನಾ ವನಸ್ಥಲೀಶೋಕಲತಾಪ್ರತಾನಾ|
ಜಾತಾ ದಶಾಸ್ಯಪ್ರಮದಾವನಸ್ಯ ಕಪೇರ್ಬಲಾದ್ದಿ ಪ್ರಮದಾವನಸ್ಯ||20||

ಸ||ದಶಾಸ್ಯ ಪ್ರಮದಾವನಸ್ಯ ಪರಮದಾವನಸ್ಯ ಕಪೇಃ ಸಾ ವನಸ್ಥಲೀ ಬಲಾತ್ ವಿಹ್ವಲಾ ಶೋಕಲತಾಪ್ರತಾನಾ ಜಾತಾ||

The pleasure garden of Ravana totally destroyed appeared as though it was spreading the creepers of sorrow by the Vanara who set out to protect the lady.

ಸ ತಸ್ಯ ಕೃತಾರ್ಥಪತೇರ್ಮಹಾಕಪಿಃ ಮಹದ್ವ್ಯಳೀಕಂ ಮನಸೋ ಮಹಾತ್ಮನಃ|
ಯುಯುತ್ಸುರೇಕೋ ಬಹುಭಿಃ ಮಹಾಬಲೈಃ ಶ್ರಿಯಾ ಜ್ವಲನ್ ತೋರಣಮಾಸ್ಥಿತಃ ಕಪಿಃ||21||

ಸ|| ಸಃ ಮಹಾಕಪಿಃ ಮಹಾತ್ಮನಃ ತಸ್ಯ ಅರ್ಥಪತೇಃ ಮನಸಃ ಮಹತ್ ವ್ಯಲೀಕಂ ಕೃತ್ವಾ ಮಹಾಬಲೈಃ ಬಹುಭಿಃ ಏಕಃ ಯುಯುತ್ಸುಃ ಶ್ರಿಯಾಜ್ವಲನ್ ತೋರಣಮ್ ಆಸ್ಥಿತಾಃ||

The great Vanara glowing having created unpleasantness for the ruler of wealth . stood at the archway ready to fight single handedly many warriors.

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ಏಕಚತ್ವಾರಿಂಶಸ್ಸರ್ಗಃ ||

Thus ends Sarga forty one of Sundarakanda of Ramayana the first ever poem composed in Sanskrit , by the first poet sage Valmiki

||om tat sat||